Hatmi Çiçeği Nedir, Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Latincede Althaea Officinalis olarak tanımlanan hatmi çiçeği, ebegümecigiller familyasına ait bir bitkidir. Anavatanı Batı Asya olan bu bitki, “tıbbi hatmi” olarak da bilinmektedir. Batı Asya’dan Doğu’ya ve hatta Avrupa’ya kadar yayılan hatmi, ülkemizin neredeyse her bölgesinde doğal olarak yetişmektedir. Özellikle dere kenarlarını ve bol sulak yerleri seven otsu bir bitki türüdür. Bahçelere de güzel bir görünüm katan hatmi çiçeğinin yaz sonuna doğru açan beyaz-pembe çiçekleri ve yumuşak tüylü gövdesi vardır. Hatmi çiçeğinin yaprakları ve kökü, bilhassa Eski Mısır’da alternatif tıp amacıyla kullanılmıştır. Yunancada “şifa vermek” anlamına gelen “althein” sözcüğü ile tanımlanır. İçeriğinde bulunan müsilaj madde, bilhassa mukoz dokuları yumuşatıcı etkisi ile bilinmektedir. Bu özelliği sayesinde bronşit, boğaz ağrısı, öksürük ve diş eti rahatsızlıklarının tedavisinde sıklıkla kullanılmıştır.

Hatmi Çiçeği Nedir, Hatmi Çiçeğinin Kullanımı, Hatmi Çiçeğinin Faydaları, Hatmi Çiçeğinin Yan Etkileri Nelerdir?

Hatmi bitkisinin kökü, Orta Doğu ülkelerinde helvayı tatlandırmak amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca, hatminin taze yaprakları ve çiçekleri de kızartılarak ya da haşlanarak yemeklerde kullanılabilmektedir. Bilhassa doğu bölgemizde yapılan salatlara farklı bir lezzet katmak için bu bitkinin kökü kullanılır. Rahim kaynaklı rahatsızlıklara karşı da önleyici etkisi olduğu düşünülen bitkinin tozundan yapılan çay, böbrek taşlarının düşürülmesi amacıyla da kullanılır. Aynı zamanda akne ve sivilcelerin önlenmesi için lapa olarak hazırlanır ve cilt üzerine uygulanır. Bunların yanı sıra, Çin’de yeni doğum yapan annelerin sütlerini arttırmaları amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır.

Hatmi bitkisinden; yağ, çay, krem, sirke ve kapsül üretimi yapılmaktadır, ayrıca kürü de uygulanır. Aynı zamanda içeriğinde bulunan yağlar birçok ilaç üretiminde de kullanılır. Kökleri sonbahar aylarında, çiçekleri ise Temmuz-Ağustos aylarında toplanıp kurutulan hatmi çiçeği, gül hatmisi ve ağaç hatmisi gibi diğer bitki türleriyle sıklıkla karıştırılır. Bundan dolayı, ilgili türlerin bilirkişiler tarafından ayrılarak toplanması önemli bir husustur. Uygun koşullarda kurutulan bu bitki; kuru, serin, loş bir ortamda ve ağzı kapalı olarak muhafaza edildiğinde 2 yıl kadar bozulmadan kendini koruyabilir.

Hatmi Çiçeği Nasıl Kullanılır?

Hatmi çiçeğinin aşağıda saydığımız faydalarını görmek istiyorsanız, bu bitkiyi doğru tüketmeniz gerekir. Çayını hazırlamak için; öncelikle yeteri kadar su kaynatın ve kaynayan suyu bir fincan içerisine boşaltın. Bir tutam hatmi çiçeği ekleyip iyice karıştırdıktan sonra fincanın ağzını kapatın. Yaklaşık 3 dakika kadar demlenmeye bıraktıktan sonra içebilirsiniz. Hatmi çiçeği çayının hazırlanır hazırlanmaz içilmesi gerekmektedir. Ayrıca her çay hazırladığınızda taze olarak yapmalısınız, yani daha önce demlediğiniz hatmi çiçeği çayından kalmışsa, bu çaydan tüketmeyin.

Hatmi çiçeği çayı günde 2-3 bardak içilebilir. Bu noktada önemli olan bir başka husus, çayı içtikten sonra yarım saat boyunca sigara kullanmamanız gerektiğidir. Ayrıca asit içeren içeceklerin de tüketilmesi tavsiye edilmez. Bu bitkiden hazırlanan çay, 7 yaş üzerindeki herkes tarafından içilebilir. Şayet boğazınızda tahriş, öksürük vb. durumlar varsa, hatmi çiçeği çayı içtikten sonra başka bir süre farklı gıdalar tüketmemelisiniz. Çünkü ancak bu şekilde çayın boğazınıza etki etmesini sağlayabilirsiniz. Hatmi çiçeği çayını kış mevsiminde herhangi bir rahatsızlığınız olmasa da, muhtemel hastalıklardan korunmak amacıyla tüketebilirsiniz.

Hatmi Çiçeğinin Faydaları Nelerdir?

• Solunum yolları enfeksiyonu nedeniyle tahriş olan iç çeperin (solunum yolu mukozası) tedavi edilmesine katkı sağlar.
• Yine solunum yolları enfeksiyonu sonucu ortaya çıkan kuru öksürüğün önlenmesine yardımcı olur.
• Mide mukozasında meydana gelen yangı ve iltihap gibi enflamasyonların, mide ülserinin (peptik ülser), diyarenin ve kabızlığın tedavisinde kullanılır.
• Boşaltım sistemi sorunlarında (böbrek taşı vb.) ve idrar yolları enfeksiyonunda oral olarak kullanılır.
• Hatmi çiçeğinin kökü ve yaprakları; deri üzerinde oluşan ülserlere, yaralara, tahrişlere, yanıklara, abselere ve lekelere topikal şekilde (ilgili yerin doğrudan üzerine) uygulanır. Bitkinin kökü, ayrıca soğuk havanın neden olduğu şişerek kızarmış ve çatlamış cildi iyileştirmek amacıyla da kullanılır.
• Aroma arttırıcı olarak, bazı içeceklerde ve gıdalarda kullanılabilir.

Hatmi Çiçeğinin Yan Etkileri Nelerdir?

Her şifalı bitkide olduğu gibi, bitki çaylarına ve bitki türlerinden herhangi birine alerjisi olan bireylerin, hatmi çiçeği çayını dikkatli tüketmeleri gerekir. Hatta konuyla ilgili bilgi sahibi olmak için bir uzmana başvurulması daha doğru bir tercih olur. Bunların yanı sıra, önemli hastalıkları bulunan bireylerin de hatmi çayı tüketmeden önce doktora danışmaları gerekmektedir, çünkü bu bitkinin bazı ilaçlar ile etkileşime girdiği yönünde bulgular mevcuttur. Dolayısıyla bu ilaçlar ve etkileşimleri hakkında bilgi sahibi olmak çok önemlidir.

• Oral şekilde alınan ilaçlar ile etkileşimi: Bitkinin içeriğinde bulunan birkaç madde, oral yollarla alınan ilaçların emilimini azaltabilir ve bu nedenle bahsi geçen ilacın olumlu etkisini de azaltır.
• Anti diyabet ilaçlarla etkileşimi: Bu bitkinin kan şekerini düşürdüğü yönünde bazı düşüncele mevcuttur. Bunun yanı sıra, hatmi çiçeğinin hipoglisemik etki gösteren ilaçların bir kısmı ile etkileşim gösterebileceği düşünüldüğü için, bu tür ilaç kullanan bireylerin dikkatli tüketmesi gerekir.
• Lityum ile etkileşimi: Az önce hatmi çiçeğinin idrar söktürücü bir etkisi olduğundan söz etmiştik. Bundan dolayı kanda bulunan lityum oranını arttırabileceği yönünde düşünceler vardır. Dolayısıyla aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Diyabet hastaları için kullanımı: Diyabet olan hastaların, düzenli bir şekilde kan şekerlerini kontrol ederek hatmi çiçeği çayı tüketmeleri önerilir, çünkü bu bitkinin kan şekeri seviyesinde değişikliklere yol açtığı bilinmektedir. Şayet olumsuz bir durum yaşanırsa, hatmi çiçeği tüketiminin derhal durdurulması gerekir.
• Ameliyat öncesi kullanımı: Kan şekeri düzeyinde değişmelere yol açtığından bahsetmiştik. Bu etkisinden dolayı ameliyat olacak bireylerin minimum 2 hafta önceden hatmi çiçeği tüketimini bırakmaları gerekmektedir.

Yukarıda saydıklarımızın yanı sıra; yiyeceklerde kullanılması açısından herhangi bir engel olmadığı kabul gören hatmi çiçeği, Amerika’da da güvenli bitkiler sınıfında yer almaktadır. Ayrıca, medikal amaçlı olarak uygun dozlarda kullanımında da herhangi bir sakınca yoktur. Direk cilt üzerine de uygulanabilen bitkinin, gebe veya emziren kadınlarda kullanımı hakkında ise net bir bilgi mevcut değildir. Bu nedenle; anne adaylarının ve emziren kadınların bitkiyi tüketmeden önce uzman bir doktora başvurmaları önemli bir konudur.