Akciğer Ödemi Nedir, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

 Meraklı Kadın | 1 Mayıs 2017

Karbondioksit ve oksijen değişimi genellikle sorunsuz şekilde gerçekleşir, ancak bazı durumlarda akciğer kan damarlarındaki basınç, çeşitli sebeplerle normalin üstüne çıkabilir. Bahsedilen basınç artışı belli bir seviyeye kadar sorun yaratmazken, bir süre sonra oksijenlenmeyi bozar ve hatta kılcal damarlarda bulunan kanın hava keselerine geçmesine yol açar. Bu durum neticesinde hava keseleri sıvıyla dolar ve oksijenlenme olayı engellenir. İşte bu olaya tıp dilinde “pulmoner” yani akciğer ödemi adı verilir. Şayet erken tedavi yoluna gidilmezse, hastalık hızla ilerler ve kılcal damarlardan karbondioksit alıp oksijen veren alveoller sıvıyla dolduğu için görevini yapamayarak devre dışı kalır. Çok miktarda alveolün işlevini yitirmesi sonucunda hasta hayatını kaybeder.

Akciğer Ödemi, Akciğer Ödeminin Belirtileri, Akciğer Ödemi Neden Olur, Akciğer Ödemi Tanısı ve Tedavisi

Akciğer ödemi genellikle kalp sorunları nedeniyle oluşan bir hastalıktır, fakat kalp haricinde akciğerlerde oluşan iltihaplanma, yüksek irtifa, belli ilaçlar ya da toksinler de bu hastalığa sebebiyet verebilir. Acil müdahale ve tedavi gerektiren akciğer ödemi ölümcül bir hastalık olmasına rağmen, zamanında uygulanan tedavi ile genel olarak iyileştirilebilmektedir.

Akciğer Ödeminin Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Hastalık belirtileri, ani gelişen akciğer ödemi ve zamanla gelişen akciğer ödemine göre değişkenlik gösterebilir. Ani gelişen akciğer ödeminin belirti ve bulguları şunlardır;

• Boğulma hissiyatı
• Solunum güçlüğü ya da nefes darlığı
• İç çekerek gürültülü soluma
• Nemli ve soluk deri, aşırı terleme
• Köpüklü veya kanlı öksürük
• Hastalığın nedeni koroner arter hastalığı ise; yoğun göğüs ağrıları
• Kalp yetmezliği nedeniyle oluşmuşsa, aşırı kilo alma.

Zamanla ve yavaş gelişen akciğer ödeminin belirti ve bulguları ise şunlardır;

• Fiziksel aktivite esnasında oluşan nefes darlığı
• Düz yatıldığı zaman solunum güçlüğü çekme, oturulunca rahatlama
• Geceleri oluşan nefessiz kalma hissiyatı ve uyku sorunları.

Akciğer Ödemi Neden Olur, Akciğer Ödeminin Nedenleri Nelerdir?

Kalp, bazen pompa görevini normal olarak yerine getiremez ve sol karıncık akciğerlerden aldığı kanı pompalayamaz. Bunun sonucunda “atrium” yani sol kulakçık içerisindeki basınç miktarı artar ve bu da akciğer toplardamarındaki basıncı arttırır. Akciğer ödemi, şu durumlar nedeniyle ortaya çıkar;

Koroner Arter Hastalığı: Kalbin kan ihtiyacını karşılayan atardamarların daralması durumudur. Damarların tıkanması sonucunda kalp krizi ortaya çıkar ve neticede kalp kası zarar görür. Kalp, bu zararın şiddetine göre kasılma görevini yerine getiremez ve kalp kası da gerektiği kadar kan pompalayamaz. Sonuç olarak kanın geriye doğru olan basıncı artar ve içinde bulunan sıvının akciğerlere doğru birikmesine yol açar.

Kardiyomiyopati: Kalp kasında oluşan sorunlar “kardiyomiyopati” olarak adlandırılmaktadır. Genetik yatkınlık nedeniyle ortaya çıkabilse de, bu durumun kesin olarak bilinen bir nedeni mevcut değildir. Ender olarak görülen nedenler arasında; uyuşturucu ve alkol kullanımı, infeksiyonlar, bazı kanser ilaçlarının toksik etkileri vardır.

Kalp Kapak Sorunları: Genellikle romatizmal kalp hastalığı nedeniyle gelişen hastalıklardır. Aort ya da mitral kapak hastalıklarında, kan akımını düzenleme görevi olan kapaklar yeterince açılamaz ya da kapanamazlar. Her iki durum neticesinde ortaya çıkan yetmezlik veya darlık ciddi seviyelerde ise sol atrium ya da sol ventrikül içerisinde basınç artışı gerçekleşir. Bu durum sonucunda geriye yansıyan basınç, akciğerlerde sıvı birikimine yol açar.

Hipertansiyon: Kontrol altına alınmayan ya da tedavi edilmeyen yüksek kan basıncı nedeniyle sol ventrikül kas yapısı kalınlaşır ve koroner arter oluşumu hızlanır.

Kalbe Bağlı Olmayan Nedenler: Akciğer ödemi, sadece kalp rahatsızlıkları nedeniyle oluşan bir hastalık değildir. Sıvının, kalbe bağlı olan nedenlerde geriye doğru basınç artmasından dolayı hava keselerine geçtiğini söylemiştik. İlgili sıvı, kalbe bağlı olmayan durumda ise kılcal damarların geçirgen özelliğinden dolayı sızmaktadır. Bu sızıntının nedenleri ise şunlardır;

• Pnömoni ya da akciğer enfeksiyonları
• Anaflaksi ya da ciddi alerjik reaksiyonlar
• Yüksek irtifa
• Aşırı dozda kullanılan ilaçlar
• Sigara
• Travma gibi ciddi hasarlı yaralanmalar, şok, sepsis ve kimi zaman büyük cerrahi operasyonlar esnasında meydana gelebilir.

Akciğer Ödeminde Tıbbi Yardım Alınması Gereken Durumlar, Tanı ve Tedavi Süreci

Aniden ortaya çıkan akciğer ödemi, çok ciddi ve hayati tehlike teşkil eden bir durumdur. Aşağıda sıraladığımız yeni başlayan bulgu ve belirtilerin bir ya da birden fazlası görülürse, zaman geçirmeden tıbbi yardım alınması gerekir;

• Boğulma hissiyatı ya da nefes darlığı
• Öksürükle beraber pembe köpüklü balgam
• Güçlükle, hırıltılı ve hışırtılı nefes alma
• Baş dönmesi, aşırı soğuk terleme
• Kan basıncının ciddi seviyede düşmesi
• Deride oluşan gri-mavi renk değişiklikleri

Bu belirtilerin olması durumunda kesinlikle araç kullanılmamalı ve tıbbi yardım ya da acil servis aranmalıdır.

Akciğer Ödeminin Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın tanısında, yakınma ve muayene sonuçları çok önemlidir. Tanıda yardımcı olan başka bir işlem ise akciğer röntgen filmidir. Elde edilen verilere göre zaman geçirmeden ilk tedaviye başlanır (oksijen, ilaç vb.) Özellikle akciğer röntgen filmleri ya da akciğer grafisi hastalığın tanısında çok yararlı bir işlemdir. Akciğerinde ödem oluşan bir hastanın röntgeninde, biriken sıvılar kalbin her iki tarafında beyaz lekeler halinde görülebilir. Hastanın durumunda az da olsa bir iyileşme görülürse, ödemin nedenlerini araştırmak için şu tetkikler yapılır;

• Ekokardiyografi
• EKG (Elektrokardiyografi)
• Kardiyak Kateterizayon

EKG ve ekokardiyografi testleri ile herhangi bir neden bulunamaz ise, doktor tarafından akciğer kapiler basıncının ölçülmesi istenebilir. Kardiyak kateterizayon adı verilen bu test esnasında, akciğer arterine uç kısmında balon bulunan küçük bir kateter yerleştirilir ve bu sayede kapiler basınç ölçülür. Bu basıncın değeri, akciğer ödeminin kalbe bağlı olduğu durumlarda yüksek çıkar.

Akciğer Ödeminin Tedavisi ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Akciğer ödemlerinde uygulanan ilk tedavi yöntemi oksijendir. Burun deliklerine maske veya plastik bir tüp ile oksijen verilir. Bazı durumlarda solunumun desteklenmesi amacıyla makine kullanmak gerekebilir. Oksijen dışında uygulanan tedavi yöntemleri ise şunlardır;

• Desal, Lasix (Furosemid): Kalpten kaynaklanan akciğer ödemlerinde vücuttaki fazla sıvıyı dışarı atan bir idrar söktürücüdür.
• Morfin: Akciğer ödemi tedavisinin temelini uzun süre oluşturmuş bir yöntemdir. Nefes alma güçlüğü ve buna bağlı sıkıntının azaltılması amacıyla kullanılabilir.
• Basınç yükünü hafifleten ilaçlar: Bu tür ilaçlar, uç damarların genişletilmesi ve sol karıncıktaki basınç yükünün hafifletilmesi için kullanılmaktadır.

Bunların yanı sıra; akciğer ödemi yüksek kan basıncı nedeniyle oluşmuş ise, basıncın kontrol edilmesi için bazı ilaçlar da kullanılabilir. Şayet kan basıncı aşırı düşmüşse, basıncı arttırmaya yönelik ilaçlar verilebilir. Aşağıda saydığımız öneriler, akciğer ödeminin tedavi sürecini hızlandırmaktadır;

• Günde en az 7 saat düzenli olarak uyuyun. Şayet yorgun ve bitkin hissediyorsanız, gün içinde kestirme yapabilirsiniz.
• Doktorunuzun önerilerini kesinlikle göz ardı etmeyin. Ayrıca, sağlık sorunlarının kontrol altına alınması amacıyla uygulanan egzersiz ve diyet programlarını da ihmal etmeyin. Her gün 30 dakika egzersiz iyi gelecektir.
• Her sabah kahvaltı yapmadan önce kilonuzu tartın. Şayet günde 1 kilodan fazla almışsanız, bu durumu doktora bildirin.
• Alkol tüketiminden uzak durun.
• Kalbe bağlı olmayan akciğer ödemi söz konusu ise, akciğerlerin daha çok zarar görmemesi için dikkatli olunması gerekir. Ayrıca bu duruma yol açan ilaçlardan, yüksek irtifadan ve alerjenlerden de kaçınılmalıdır.